Üçüncü geçerlilik türü olan yapı geçerliliği, ölçeğin temel teorik yapısı ve ilgili teorik yapıyı değerlendirme yeteneği ile ilgilidir. Çok sayıda teknik yapı geçerliliğinin belirlenmesine katkıda bulunur:
Faktör Analizi: Faktör analizi, bir ölçeğin altında yatan yapıyı değerlendirmek için kullanılan yaygın bir tekniktir. Madde yanıtlarını yönlendiren gizli yapıların ortaya çıkarılmasına yardımcı olur. Açımlayıcı faktör analizi (AFA [EFA]) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA [CFA]), gözlemlenen değişkenler (maddeler) ve bunların altında yatan gizli yapılar (faktörler) arasındaki ilişkileri incelemek için sıklıkla kullanılır (Brown, 2006).
Yakınsak ve Iraksak/ Ayırt Edici Geçerlilik Analizi: Yakınsak geçerlilik, teorik olarak ilişkili olması beklenen yapıların aslında ilişkili olduğunu gösterir. Araştırmacılar, ölçülen yapı ile teorik olarak ilişkilendirilmesi gereken diğer yapılar arasındaki korelasyonları değerlendirir (Campbell ve Fiske, 1959). Ayırt edici/ıraksak geçerlilik ise teorik olarak ilişkilendirilmemesi gereken yapıların düşük korelasyon gösterdiğini doğrular (Fornell ve Larcker, 1981). Netemeyer, Bearden ve Sharma (2003) tarafından yapılan bir çalışma, bir tüketici memnuniyeti ölçüsünün yapısal geçerliliğinin değerlendirilmesinde bu tekniklerin kullanımına örnek teşkil etmektedir.
Çok Yönlü - Çok Yöntemli Matris Sınavı: Bu teknik, farklı özelliklerin ve yöntemlerin ölçek puanları üzerindeki etkisini ayırt etmeye yardımcı olur (Campbell ve Fiske, 1959). Araştırmacılar bu yöntemi çoklu özellikler (yapılar) arasındaki ilişkileri ve bunları ölçmek için kullanılan farklı yöntemleri incelemek için kullanırlar. Ölçeğin diğer ilgili ancak farklı yapılardan ziyade ilgilenilen yapıyı gerçekten değerlendirmesini sağlar.
Örnek olarak, La Greca ve Lopez (1998) tarafından yapılan bir çalışmada ergenlerde sosyal kaygıyı ölçen bir ölçeği doğrulamak için faktör analizinden yararlanılmıştır. Araştırmacılar, ölçeğin altında yatan faktör yapısını belirleyip doğruladılar ve sosyal kaygıyı değerlendirmede yapısal geçerliliğini sağladılar. Bu, faktör analizinin psikolojik ölçeklerin doğrulanmasında nasıl etkili olabileceğini göstermektedir.
Özetle, psikolojik ölçme araçlarında geçerliliğin sağlanması çok yönlü bir süreçtir. İçerik geçerliliği, maddenin uygunluğunu ve yapıyla uyumunu doğrulamak için uzman görüşüne ve CVR ve CVI gibi niceliksel ölçümlere dayanır. Kriter geçerliliği eşzamanlı ve tahmine dayalı doğrulama yöntemlerini içerirken, yapı geçerliliği faktör analizini ve yakınsak ve ayırt edici geçerlilik değerlendirmelerini kullanır. Bu yöntemler, psikolojik ölçüm araçlarının değerlendirmek üzere tasarlandıkları yapıları doğru bir şekilde yakalamasını sağlar ve psikolojik araştırmanın genel güvenilirliğine ve geçerliliğine katkıda bulunur.
