EN | PT | TR | RO | BG | SR
;


NEXT TOPIC

Modül 4: KARMA YÖNTEMLİ ARAŞTIRMA




ÜNİTENİN İÇERİĞİ






“Karma yöntem araştırması, bir araştırmacının veya araştırmacı ekibinin nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının unsurlarını (örneğin nitel ve nicel bakış açılarının kullanımı, veri toplama, analiz, çıkarım teknikleri) geniş ve derinlemesine bir anlayış ve doğrulama amacıyla birleştirdiği araştırma türüdür” (Johnson vd. 2007, s. 123).

Karma yöntem araştırması sosyal bilimlerde popülerlik kazanmaktadır çünkü ne nitel ne de nicel yaklaşımların tek başlarına tam olarak ele alamadığı karmaşık sosyal sorunları ele almak için hem nicel hem de nitel araştırmanın güçlü yönlerini bir araya getirirken bunların birlikte kullanımı, araştırma sorunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır (Creswell, 2009, s. 188). Dolayısıyla karma yöntem tasarımı, en az bir nitel ve bir nicel araştırma bileşeninin bir arada kullanılmasıyla karakterize edilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Morse (1991), nitel ve nicel araştırmalar için bileşenlerin sırasıyla qual (nitel) ve quan (nicel) (veya önceliği vurgulamak için QUAL ve QUAN) olarak işaretlendiği, yaygın olarak kullanılan bir karma yöntem gösterim sistemi oluşturmuştur. Artı (+) işareti bileşenlerin eş zamanlı uygulanmasını, ok (→) ise bileşenlerin sıralı uygulanmasını ifade eder. Her iki araştırma geleneğinin eşitliğini sağlamak için her kısaltma eşit sayıda, yani dört harf içermektedir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Karma yöntem tasarımı sürecinde göz önünde bulundurulması gereken bazı temel özellikler şunlardır: karıştırma amacı, teorik dürtü, zamanlama, entegrasyon noktası, tipolojik kullanım ve karmaşıklık derecesi (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 109).

Amaç: Karma yöntem tasarımının genel amacı, bir çalışmanın sonuçlarını genişletmek ve güçlendirmek, böylece mevcut literatüre bir katkı sağlamaktır. Bir karma yöntem araştırması, araştırma sorularını yanıtlamak için yeterli kalitede olmalı ve her bir araştırma çalışmasında nicel, nitel ve karma yöntem geçerliliklerinin ilgili kombinasyonunu karşılayarak “çoklu doğrulama meşrulaştırması” (Johnson & Christensen, 2017) sağlamalıdır. Green, Caracelli ve Graham (1989), karma yöntem tasarımlarının analizine dayanarak, halen popüler olan ve aşağıdakileri içeren bir amaç sınıflandırması önermiştir:

  • üçgenleme - yakınsama, doğrulama ve farklı yöntemlerin sonuçlarının örtüşmesi arayışı;
  • tamamlayıcılık - bir yöntemden elde edilen sonuçların diğer yöntemden elde edilen sonuçlarla detaylandırılması, geliştirilmesi, örneklendirilmesi, açıklığa kavuşturulması;
  • geliştirme - bir yöntemin sonuçlarını örnekleme, uygulama, ölçüm kararları ile ilgili olarak diğer yöntemin geliştirilmesine veya bilgilendirilmesine yardımcı olmak için kullanma arayışı;
  • başlatma - paradoks ve çelişkileri, çerçevelerin yeni perspektiflerini, bir yöntemden elde edilen soru ve sonuçların diğer yöntemden elde edilen soru ve sonuçlarla yeniden şekillendirilmesini keşfetmeye çalışmak;
  • genişletme - farklı araştırma bileşenleri için farklı yöntemler kullanarak araştırmanın genişliğini ve kapsamını genişletme arayışı (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 110).

Bir araştırmacının bir çalışmaya en az bir araştırma sorusuyla başlaması ve ardından karma yöntemin amaçlarının neler olduğunu dikkatlice değerlendirmesi önemlidir. Tek bir araştırma sorusunun farklı yönlerini incelemek için karma yöntemler kullanılabilir veya ayrı ancak birbiriyle ilişkili nitel ve nicel araştırma soruları kullanılabilir. Bununla birlikte, yöntemlerin, metodolojilerin ve/veya paradigmaların karıştırılması, araştırma sorularının yanıtlanmasına yardımcı olacak ve daha basit bir çalışma tasarımına göre iyileştirmeler sağlayacaktır. Karma yöntemli bir çalışmada daha kapsamlı ve daha zengin bilgiler elde edilecektir.

Teorik itici güç: Johnson ve diğerleri (2007) tarafından formüle edildiği üzere karma yöntem araştırmaları üç farklı itici güce sahip olabilir:

  • Nitel ağırlıklı (ya da nitel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecinin nitel bir bakış açısına dayandığı ve aynı zamanda nicel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Nicel ağırlıklı (veya nicel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecine ilişkin nicel bir bakış açısına dayanırken aynı zamanda nitel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Eşit statü (nitel-nicel) yani süreklilik merkezli karma yöntem araştırması, kendini karma yöntem araştırmacısı olarak tanımlayan kişi için uygundur. Bu araştırmacı, karma yöntem araştırmasının mantığını ve felsefesini başlangıç noktası olarak alır. Bu araştırmacılar, nitel ve nicel verilerin ve yaklaşımların araştırma sorularının hepsine olmasa da çoğuna bir kavrayış katacağına inanır. Eşit statü araştırması, bir araştırma ekibi sürekli etkileşim halinde olan ve tek bir üst hedefe yönelik bir çalışma yürüten nitel, nicel ve karma yöntem araştırmacılarından oluştuğunda en kolay şekilde gerçekleştirilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 113).

Zamanlama: iki yönü vardır; eşzamanlılık ve bağımlılık (Guest, 2013). Eşzamanlılık, eşzamanlı ve sıralı tasarımlar arasındaki ayrımın temelini oluşturur. Sıralı bir tasarımda, nicel bileşen nitel bileşenden önce gelir veya tam tersi olur. Eşzamanlı bir tasarımda ise her iki bileşen de (neredeyse) eşzamanlı olarak yürütülür. Morse'un (1991) gösteriminde, eşzamanlılık bileşenler arasında '+' ile gösterilirken (örneğin QUAL + quan), sıralılık '→' ile gösterilir (QUAL → quan). Bir araştırmanın mülakat verilerini ve anket verilerini aynı anda toplamak mümkündür ve bu durumda araştırma faaliyetleri eşzamanlı olacaktır. Anket verileri toplandıktan sonra mülakat yapmak da mümkündür (ya da tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri sırayla gerçekleştirilir. Zamanlamanın ikinci yönü bağımlılıktır. İkinci bileşenin uygulanması birinci bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlıysa iki araştırma bileşeni bağımlıdır. İki araştırma bileşeninin uygulanması diğer bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlı değilse bu bileşenler bağımsızdır. Bir araştırmacı genellikle veri analizlerini bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştirmemeyi seçebilir. Örneğin, mülakat verilerini ve anket verilerini bağımsız olarak analiz edebilir ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımsız olur. Mülakat sorularının anket verisi analizinin sonuçlarına bağlı olması da mümkündür (veya tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımlı olarak gerçekleştirilir. Belirli bir durumda belirli bir araştırma sorusunu veya araştırma soruları kümesini yanıtlamak için eşzamanlı-bağımlı bir tasarımın mı, eşzamanlı-bağımsız bir tasarımın mı, sıralı-bağımlı bir tasarımın mı yoksa sıralı-bağımsız bir tasarımın mı gerekli olduğunu belirlemek araştırmacıya kalmıştır.

Entegrasyon noktası: Her gerçek karma yöntem çalışmasında, Morse ve Niehaus (2009) ve Guest (2013) tarafından arayüz noktası olarak adlandırılan, nitel ve nicel bileşenlerin bir araya getirildiği en az bir entegrasyon noktası vardır. Bir veya daha fazla entegrasyon noktasına sahip olmak, çoklu bileşenlere dayalı bir tasarımın ayırt edici özelliğidir. Bu noktada bileşenler “karıştırılır” ve dolayısıyla “karma yöntem tasarımları” etiketi kullanılır. Ancak “karıştırma” terimi yanıltıcıdır çünkü bileşenler basitçe karıştırılamayıp çok dikkatli bir şekilde entegre edilir. Entegrasyon noktasının nerede olacağının ve sonuçların nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi, karma yöntem araştırmasının tasarımında en önemli olmasa da önemli bir karardır (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 115). Bileşenleri entegre etmenin bazı başlıca yolları aşağıdaki gibidir:

  • İki veri setinin birleştirilmesi,
  • Bir veri setinin analizinden ikinci bir veri setinin toplanmasının bağlanması,
  • Bir veri biçiminin daha büyük bir tasarım veya prosedür içine yerleştirilmesi ve
  • Veri setlerini birbirine bağlamak için bir çerçeve (teorik veya program) kullanmak (Creswell & Clark, 2011, s. 76).

Creswell (2009), yaygın olarak kullanılan altı ana karma yöntem tasarımını aşağıdaki gibi açıklamaktadır:

“Karma yöntem araştırması, bir araştırmacının veya araştırmacı ekibinin nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının unsurlarını (örneğin nitel ve nicel bakış açılarının kullanımı, veri toplama, analiz, çıkarım teknikleri) geniş ve derinlemesine bir anlayış ve doğrulama amacıyla birleştirdiği araştırma türüdür” (Johnson vd. 2007, s. 123).

Karma yöntem araştırması sosyal bilimlerde popülerlik kazanmaktadır çünkü ne nitel ne de nicel yaklaşımların tek başlarına tam olarak ele alamadığı karmaşık sosyal sorunları ele almak için hem nicel hem de nitel araştırmanın güçlü yönlerini bir araya getirirken bunların birlikte kullanımı, araştırma sorunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır (Creswell, 2009, s. 188). Dolayısıyla karma yöntem tasarımı, en az bir nitel ve bir nicel araştırma bileşeninin bir arada kullanılmasıyla karakterize edilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Morse (1991), nitel ve nicel araştırmalar için bileşenlerin sırasıyla qual (nitel) ve quan (nicel) (veya önceliği vurgulamak için QUAL ve QUAN) olarak işaretlendiği, yaygın olarak kullanılan bir karma yöntem gösterim sistemi oluşturmuştur. Artı (+) işareti bileşenlerin eş zamanlı uygulanmasını, ok (→) ise bileşenlerin sıralı uygulanmasını ifade eder. Her iki araştırma geleneğinin eşitliğini sağlamak için her kısaltma eşit sayıda, yani dört harf içermektedir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Karma yöntem tasarımı sürecinde göz önünde bulundurulması gereken bazı temel özellikler şunlardır: karıştırma amacı, teorik dürtü, zamanlama, entegrasyon noktası, tipolojik kullanım ve karmaşıklık derecesi (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 109).

Amaç: Karma yöntem tasarımının genel amacı, bir çalışmanın sonuçlarını genişletmek ve güçlendirmek, böylece mevcut literatüre bir katkı sağlamaktır. Bir karma yöntem araştırması, araştırma sorularını yanıtlamak için yeterli kalitede olmalı ve her bir araştırma çalışmasında nicel, nitel ve karma yöntem geçerliliklerinin ilgili kombinasyonunu karşılayarak “çoklu doğrulama meşrulaştırması” (Johnson & Christensen, 2017) sağlamalıdır. Green, Caracelli ve Graham (1989), karma yöntem tasarımlarının analizine dayanarak, halen popüler olan ve aşağıdakileri içeren bir amaç sınıflandırması önermiştir:

  • üçgenleme - yakınsama, doğrulama ve farklı yöntemlerin sonuçlarının örtüşmesi arayışı;
  • tamamlayıcılık - bir yöntemden elde edilen sonuçların diğer yöntemden elde edilen sonuçlarla detaylandırılması, geliştirilmesi, örneklendirilmesi, açıklığa kavuşturulması;
  • geliştirme - bir yöntemin sonuçlarını örnekleme, uygulama, ölçüm kararları ile ilgili olarak diğer yöntemin geliştirilmesine veya bilgilendirilmesine yardımcı olmak için kullanma arayışı;
  • başlatma - paradoks ve çelişkileri, çerçevelerin yeni perspektiflerini, bir yöntemden elde edilen soru ve sonuçların diğer yöntemden elde edilen soru ve sonuçlarla yeniden şekillendirilmesini keşfetmeye çalışmak;
  • genişletme - farklı araştırma bileşenleri için farklı yöntemler kullanarak araştırmanın genişliğini ve kapsamını genişletme arayışı (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 110).

Bir araştırmacının bir çalışmaya en az bir araştırma sorusuyla başlaması ve ardından karma yöntemin amaçlarının neler olduğunu dikkatlice değerlendirmesi önemlidir. Tek bir araştırma sorusunun farklı yönlerini incelemek için karma yöntemler kullanılabilir veya ayrı ancak birbiriyle ilişkili nitel ve nicel araştırma soruları kullanılabilir. Bununla birlikte, yöntemlerin, metodolojilerin ve/veya paradigmaların karıştırılması, araştırma sorularının yanıtlanmasına yardımcı olacak ve daha basit bir çalışma tasarımına göre iyileştirmeler sağlayacaktır. Karma yöntemli bir çalışmada daha kapsamlı ve daha zengin bilgiler elde edilecektir.

Teorik itici güç: Johnson ve diğerleri (2007) tarafından formüle edildiği üzere karma yöntem araştırmaları üç farklı itici güce sahip olabilir:

  • Nitel ağırlıklı (ya da nitel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecinin nitel bir bakış açısına dayandığı ve aynı zamanda nicel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Nicel ağırlıklı (veya nicel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecine ilişkin nicel bir bakış açısına dayanırken aynı zamanda nitel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Eşit statü (nitel-nicel) yani süreklilik merkezli karma yöntem araştırması, kendini karma yöntem araştırmacısı olarak tanımlayan kişi için uygundur. Bu araştırmacı, karma yöntem araştırmasının mantığını ve felsefesini başlangıç noktası olarak alır. Bu araştırmacılar, nitel ve nicel verilerin ve yaklaşımların araştırma sorularının hepsine olmasa da çoğuna bir kavrayış katacağına inanır. Eşit statü araştırması, bir araştırma ekibi sürekli etkileşim halinde olan ve tek bir üst hedefe yönelik bir çalışma yürüten nitel, nicel ve karma yöntem araştırmacılarından oluştuğunda en kolay şekilde gerçekleştirilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 113).

Zamanlama: iki yönü vardır; eşzamanlılık ve bağımlılık (Guest, 2013). Eşzamanlılık, eşzamanlı ve sıralı tasarımlar arasındaki ayrımın temelini oluşturur. Sıralı bir tasarımda, nicel bileşen nitel bileşenden önce gelir veya tam tersi olur. Eşzamanlı bir tasarımda ise her iki bileşen de (neredeyse) eşzamanlı olarak yürütülür. Morse'un (1991) gösteriminde, eşzamanlılık bileşenler arasında '+' ile gösterilirken (örneğin QUAL + quan), sıralılık '→' ile gösterilir (QUAL → quan). Bir araştırmanın mülakat verilerini ve anket verilerini aynı anda toplamak mümkündür ve bu durumda araştırma faaliyetleri eşzamanlı olacaktır. Anket verileri toplandıktan sonra mülakat yapmak da mümkündür (ya da tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri sırayla gerçekleştirilir. Zamanlamanın ikinci yönü bağımlılıktır. İkinci bileşenin uygulanması birinci bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlıysa iki araştırma bileşeni bağımlıdır. İki araştırma bileşeninin uygulanması diğer bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlı değilse bu bileşenler bağımsızdır. Bir araştırmacı genellikle veri analizlerini bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştirmemeyi seçebilir. Örneğin, mülakat verilerini ve anket verilerini bağımsız olarak analiz edebilir ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımsız olur. Mülakat sorularının anket verisi analizinin sonuçlarına bağlı olması da mümkündür (veya tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımlı olarak gerçekleştirilir. Belirli bir durumda belirli bir araştırma sorusunu veya araştırma soruları kümesini yanıtlamak için eşzamanlı-bağımlı bir tasarımın mı, eşzamanlı-bağımsız bir tasarımın mı, sıralı-bağımlı bir tasarımın mı yoksa sıralı-bağımsız bir tasarımın mı gerekli olduğunu belirlemek araştırmacıya kalmıştır.

Entegrasyon noktası: Her gerçek karma yöntem çalışmasında, Morse ve Niehaus (2009) ve Guest (2013) tarafından arayüz noktası olarak adlandırılan, nitel ve nicel bileşenlerin bir araya getirildiği en az bir entegrasyon noktası vardır. Bir veya daha fazla entegrasyon noktasına sahip olmak, çoklu bileşenlere dayalı bir tasarımın ayırt edici özelliğidir. Bu noktada bileşenler “karıştırılır” ve dolayısıyla “karma yöntem tasarımları” etiketi kullanılır. Ancak “karıştırma” terimi yanıltıcıdır çünkü bileşenler basitçe karıştırılamayıp çok dikkatli bir şekilde entegre edilir. Entegrasyon noktasının nerede olacağının ve sonuçların nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi, karma yöntem araştırmasının tasarımında en önemli olmasa da önemli bir karardır (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 115). Bileşenleri entegre etmenin bazı başlıca yolları aşağıdaki gibidir:

  • İki veri setinin birleştirilmesi,
  • Bir veri setinin analizinden ikinci bir veri setinin toplanmasının bağlanması,
  • Bir veri biçiminin daha büyük bir tasarım veya prosedür içine yerleştirilmesi ve
  • Veri setlerini birbirine bağlamak için bir çerçeve (teorik veya program) kullanmak (Creswell & Clark, 2011, s. 76).

Creswell (2009), yaygın olarak kullanılan altı ana karma yöntem tasarımını aşağıdaki gibi açıklamaktadır:


“Karma yöntem araştırması, bir araştırmacının veya araştırmacı ekibinin nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının unsurlarını (örneğin nitel ve nicel bakış açılarının kullanımı, veri toplama, analiz, çıkarım teknikleri) geniş ve derinlemesine bir anlayış ve doğrulama amacıyla birleştirdiği araştırma türüdür” (Johnson vd. 2007, s. 123).

Karma yöntem araştırması sosyal bilimlerde popülerlik kazanmaktadır çünkü ne nitel ne de nicel yaklaşımların tek başlarına tam olarak ele alamadığı karmaşık sosyal sorunları ele almak için hem nicel hem de nitel araştırmanın güçlü yönlerini bir araya getirirken bunların birlikte kullanımı, araştırma sorunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır (Creswell, 2009, s. 188). Dolayısıyla karma yöntem tasarımı, en az bir nitel ve bir nicel araştırma bileşeninin bir arada kullanılmasıyla karakterize edilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Morse (1991), nitel ve nicel araştırmalar için bileşenlerin sırasıyla qual (nitel) ve quan (nicel) (veya önceliği vurgulamak için QUAL ve QUAN) olarak işaretlendiği, yaygın olarak kullanılan bir karma yöntem gösterim sistemi oluşturmuştur. Artı (+) işareti bileşenlerin eş zamanlı uygulanmasını, ok (→) ise bileşenlerin sıralı uygulanmasını ifade eder. Her iki araştırma geleneğinin eşitliğini sağlamak için her kısaltma eşit sayıda, yani dört harf içermektedir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Karma yöntem tasarımı sürecinde göz önünde bulundurulması gereken bazı temel özellikler şunlardır: karıştırma amacı, teorik dürtü, zamanlama, entegrasyon noktası, tipolojik kullanım ve karmaşıklık derecesi (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 109).

Amaç: Karma yöntem tasarımının genel amacı, bir çalışmanın sonuçlarını genişletmek ve güçlendirmek, böylece mevcut literatüre bir katkı sağlamaktır. Bir karma yöntem araştırması, araştırma sorularını yanıtlamak için yeterli kalitede olmalı ve her bir araştırma çalışmasında nicel, nitel ve karma yöntem geçerliliklerinin ilgili kombinasyonunu karşılayarak “çoklu doğrulama meşrulaştırması” (Johnson & Christensen, 2017) sağlamalıdır. Green, Caracelli ve Graham (1989), karma yöntem tasarımlarının analizine dayanarak, halen popüler olan ve aşağıdakileri içeren bir amaç sınıflandırması önermiştir:

  • üçgenleme - yakınsama, doğrulama ve farklı yöntemlerin sonuçlarının örtüşmesi arayışı;
  • tamamlayıcılık - bir yöntemden elde edilen sonuçların diğer yöntemden elde edilen sonuçlarla detaylandırılması, geliştirilmesi, örneklendirilmesi, açıklığa kavuşturulması;
  • geliştirme - bir yöntemin sonuçlarını örnekleme, uygulama, ölçüm kararları ile ilgili olarak diğer yöntemin geliştirilmesine veya bilgilendirilmesine yardımcı olmak için kullanma arayışı;
  • başlatma - paradoks ve çelişkileri, çerçevelerin yeni perspektiflerini, bir yöntemden elde edilen soru ve sonuçların diğer yöntemden elde edilen soru ve sonuçlarla yeniden şekillendirilmesini keşfetmeye çalışmak;
  • genişletme - farklı araştırma bileşenleri için farklı yöntemler kullanarak araştırmanın genişliğini ve kapsamını genişletme arayışı (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 110).

Bir araştırmacının bir çalışmaya en az bir araştırma sorusuyla başlaması ve ardından karma yöntemin amaçlarının neler olduğunu dikkatlice değerlendirmesi önemlidir. Tek bir araştırma sorusunun farklı yönlerini incelemek için karma yöntemler kullanılabilir veya ayrı ancak birbiriyle ilişkili nitel ve nicel araştırma soruları kullanılabilir. Bununla birlikte, yöntemlerin, metodolojilerin ve/veya paradigmaların karıştırılması, araştırma sorularının yanıtlanmasına yardımcı olacak ve daha basit bir çalışma tasarımına göre iyileştirmeler sağlayacaktır. Karma yöntemli bir çalışmada daha kapsamlı ve daha zengin bilgiler elde edilecektir.

Teorik itici güç: Johnson ve diğerleri (2007) tarafından formüle edildiği üzere karma yöntem araştırmaları üç farklı itici güce sahip olabilir:

  • Nitel ağırlıklı (ya da nitel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecinin nitel bir bakış açısına dayandığı ve aynı zamanda nicel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Nicel ağırlıklı (veya nicel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecine ilişkin nicel bir bakış açısına dayanırken aynı zamanda nitel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Eşit statü (nitel-nicel) yani süreklilik merkezli karma yöntem araştırması, kendini karma yöntem araştırmacısı olarak tanımlayan kişi için uygundur. Bu araştırmacı, karma yöntem araştırmasının mantığını ve felsefesini başlangıç noktası olarak alır. Bu araştırmacılar, nitel ve nicel verilerin ve yaklaşımların araştırma sorularının hepsine olmasa da çoğuna bir kavrayış katacağına inanır. Eşit statü araştırması, bir araştırma ekibi sürekli etkileşim halinde olan ve tek bir üst hedefe yönelik bir çalışma yürüten nitel, nicel ve karma yöntem araştırmacılarından oluştuğunda en kolay şekilde gerçekleştirilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 113).

Zamanlama: iki yönü vardır; eşzamanlılık ve bağımlılık (Guest, 2013). Eşzamanlılık, eşzamanlı ve sıralı tasarımlar arasındaki ayrımın temelini oluşturur. Sıralı bir tasarımda, nicel bileşen nitel bileşenden önce gelir veya tam tersi olur. Eşzamanlı bir tasarımda ise her iki bileşen de (neredeyse) eşzamanlı olarak yürütülür. Morse'un (1991) gösteriminde, eşzamanlılık bileşenler arasında '+' ile gösterilirken (örneğin QUAL + quan), sıralılık '→' ile gösterilir (QUAL → quan). Bir araştırmanın mülakat verilerini ve anket verilerini aynı anda toplamak mümkündür ve bu durumda araştırma faaliyetleri eşzamanlı olacaktır. Anket verileri toplandıktan sonra mülakat yapmak da mümkündür (ya da tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri sırayla gerçekleştirilir. Zamanlamanın ikinci yönü bağımlılıktır. İkinci bileşenin uygulanması birinci bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlıysa iki araştırma bileşeni bağımlıdır. İki araştırma bileşeninin uygulanması diğer bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlı değilse bu bileşenler bağımsızdır. Bir araştırmacı genellikle veri analizlerini bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştirmemeyi seçebilir. Örneğin, mülakat verilerini ve anket verilerini bağımsız olarak analiz edebilir ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımsız olur. Mülakat sorularının anket verisi analizinin sonuçlarına bağlı olması da mümkündür (veya tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımlı olarak gerçekleştirilir. Belirli bir durumda belirli bir araştırma sorusunu veya araştırma soruları kümesini yanıtlamak için eşzamanlı-bağımlı bir tasarımın mı, eşzamanlı-bağımsız bir tasarımın mı, sıralı-bağımlı bir tasarımın mı yoksa sıralı-bağımsız bir tasarımın mı gerekli olduğunu belirlemek araştırmacıya kalmıştır.

Entegrasyon noktası: Her gerçek karma yöntem çalışmasında, Morse ve Niehaus (2009) ve Guest (2013) tarafından arayüz noktası olarak adlandırılan, nitel ve nicel bileşenlerin bir araya getirildiği en az bir entegrasyon noktası vardır. Bir veya daha fazla entegrasyon noktasına sahip olmak, çoklu bileşenlere dayalı bir tasarımın ayırt edici özelliğidir. Bu noktada bileşenler “karıştırılır” ve dolayısıyla “karma yöntem tasarımları” etiketi kullanılır. Ancak “karıştırma” terimi yanıltıcıdır çünkü bileşenler basitçe karıştırılamayıp çok dikkatli bir şekilde entegre edilir. Entegrasyon noktasının nerede olacağının ve sonuçların nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi, karma yöntem araştırmasının tasarımında en önemli olmasa da önemli bir karardır (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 115). Bileşenleri entegre etmenin bazı başlıca yolları aşağıdaki gibidir:

  • İki veri setinin birleştirilmesi,
  • Bir veri setinin analizinden ikinci bir veri setinin toplanmasının bağlanması,
  • Bir veri biçiminin daha büyük bir tasarım veya prosedür içine yerleştirilmesi ve
  • Veri setlerini birbirine bağlamak için bir çerçeve (teorik veya program) kullanmak (Creswell & Clark, 2011, s. 76).

Creswell (2009), yaygın olarak kullanılan altı ana karma yöntem tasarımını aşağıdaki gibi açıklamaktadır:


“Karma yöntem araştırması, bir araştırmacının veya araştırmacı ekibinin nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının unsurlarını (örneğin nitel ve nicel bakış açılarının kullanımı, veri toplama, analiz, çıkarım teknikleri) geniş ve derinlemesine bir anlayış ve doğrulama amacıyla birleştirdiği araştırma türüdür” (Johnson vd. 2007, s. 123).

Karma yöntem araştırması sosyal bilimlerde popülerlik kazanmaktadır çünkü ne nitel ne de nicel yaklaşımların tek başlarına tam olarak ele alamadığı karmaşık sosyal sorunları ele almak için hem nicel hem de nitel araştırmanın güçlü yönlerini bir araya getirirken bunların birlikte kullanımı, araştırma sorunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır (Creswell, 2009, s. 188). Dolayısıyla karma yöntem tasarımı, en az bir nitel ve bir nicel araştırma bileşeninin bir arada kullanılmasıyla karakterize edilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Morse (1991), nitel ve nicel araştırmalar için bileşenlerin sırasıyla qual (nitel) ve quan (nicel) (veya önceliği vurgulamak için QUAL ve QUAN) olarak işaretlendiği, yaygın olarak kullanılan bir karma yöntem gösterim sistemi oluşturmuştur. Artı (+) işareti bileşenlerin eş zamanlı uygulanmasını, ok (→) ise bileşenlerin sıralı uygulanmasını ifade eder. Her iki araştırma geleneğinin eşitliğini sağlamak için her kısaltma eşit sayıda, yani dört harf içermektedir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Karma yöntem tasarımı sürecinde göz önünde bulundurulması gereken bazı temel özellikler şunlardır: karıştırma amacı, teorik dürtü, zamanlama, entegrasyon noktası, tipolojik kullanım ve karmaşıklık derecesi (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 109).

Amaç: Karma yöntem tasarımının genel amacı, bir çalışmanın sonuçlarını genişletmek ve güçlendirmek, böylece mevcut literatüre bir katkı sağlamaktır. Bir karma yöntem araştırması, araştırma sorularını yanıtlamak için yeterli kalitede olmalı ve her bir araştırma çalışmasında nicel, nitel ve karma yöntem geçerliliklerinin ilgili kombinasyonunu karşılayarak “çoklu doğrulama meşrulaştırması” (Johnson & Christensen, 2017) sağlamalıdır. Green, Caracelli ve Graham (1989), karma yöntem tasarımlarının analizine dayanarak, halen popüler olan ve aşağıdakileri içeren bir amaç sınıflandırması önermiştir:

  • üçgenleme - yakınsama, doğrulama ve farklı yöntemlerin sonuçlarının örtüşmesi arayışı;
  • tamamlayıcılık - bir yöntemden elde edilen sonuçların diğer yöntemden elde edilen sonuçlarla detaylandırılması, geliştirilmesi, örneklendirilmesi, açıklığa kavuşturulması;
  • geliştirme - bir yöntemin sonuçlarını örnekleme, uygulama, ölçüm kararları ile ilgili olarak diğer yöntemin geliştirilmesine veya bilgilendirilmesine yardımcı olmak için kullanma arayışı;
  • başlatma - paradoks ve çelişkileri, çerçevelerin yeni perspektiflerini, bir yöntemden elde edilen soru ve sonuçların diğer yöntemden elde edilen soru ve sonuçlarla yeniden şekillendirilmesini keşfetmeye çalışmak;
  • genişletme - farklı araştırma bileşenleri için farklı yöntemler kullanarak araştırmanın genişliğini ve kapsamını genişletme arayışı (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 110).

Bir araştırmacının bir çalışmaya en az bir araştırma sorusuyla başlaması ve ardından karma yöntemin amaçlarının neler olduğunu dikkatlice değerlendirmesi önemlidir. Tek bir araştırma sorusunun farklı yönlerini incelemek için karma yöntemler kullanılabilir veya ayrı ancak birbiriyle ilişkili nitel ve nicel araştırma soruları kullanılabilir. Bununla birlikte, yöntemlerin, metodolojilerin ve/veya paradigmaların karıştırılması, araştırma sorularının yanıtlanmasına yardımcı olacak ve daha basit bir çalışma tasarımına göre iyileştirmeler sağlayacaktır. Karma yöntemli bir çalışmada daha kapsamlı ve daha zengin bilgiler elde edilecektir.

Teorik itici güç: Johnson ve diğerleri (2007) tarafından formüle edildiği üzere karma yöntem araştırmaları üç farklı itici güce sahip olabilir:

  • Nitel ağırlıklı (ya da nitel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecinin nitel bir bakış açısına dayandığı ve aynı zamanda nicel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Nicel ağırlıklı (veya nicel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecine ilişkin nicel bir bakış açısına dayanırken aynı zamanda nitel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Eşit statü (nitel-nicel) yani süreklilik merkezli karma yöntem araştırması, kendini karma yöntem araştırmacısı olarak tanımlayan kişi için uygundur. Bu araştırmacı, karma yöntem araştırmasının mantığını ve felsefesini başlangıç noktası olarak alır. Bu araştırmacılar, nitel ve nicel verilerin ve yaklaşımların araştırma sorularının hepsine olmasa da çoğuna bir kavrayış katacağına inanır. Eşit statü araştırması, bir araştırma ekibi sürekli etkileşim halinde olan ve tek bir üst hedefe yönelik bir çalışma yürüten nitel, nicel ve karma yöntem araştırmacılarından oluştuğunda en kolay şekilde gerçekleştirilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 113).

Zamanlama: iki yönü vardır; eşzamanlılık ve bağımlılık (Guest, 2013). Eşzamanlılık, eşzamanlı ve sıralı tasarımlar arasındaki ayrımın temelini oluşturur. Sıralı bir tasarımda, nicel bileşen nitel bileşenden önce gelir veya tam tersi olur. Eşzamanlı bir tasarımda ise her iki bileşen de (neredeyse) eşzamanlı olarak yürütülür. Morse'un (1991) gösteriminde, eşzamanlılık bileşenler arasında '+' ile gösterilirken (örneğin QUAL + quan), sıralılık '→' ile gösterilir (QUAL → quan). Bir araştırmanın mülakat verilerini ve anket verilerini aynı anda toplamak mümkündür ve bu durumda araştırma faaliyetleri eşzamanlı olacaktır. Anket verileri toplandıktan sonra mülakat yapmak da mümkündür (ya da tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri sırayla gerçekleştirilir. Zamanlamanın ikinci yönü bağımlılıktır. İkinci bileşenin uygulanması birinci bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlıysa iki araştırma bileşeni bağımlıdır. İki araştırma bileşeninin uygulanması diğer bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlı değilse bu bileşenler bağımsızdır. Bir araştırmacı genellikle veri analizlerini bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştirmemeyi seçebilir. Örneğin, mülakat verilerini ve anket verilerini bağımsız olarak analiz edebilir ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımsız olur. Mülakat sorularının anket verisi analizinin sonuçlarına bağlı olması da mümkündür (veya tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımlı olarak gerçekleştirilir. Belirli bir durumda belirli bir araştırma sorusunu veya araştırma soruları kümesini yanıtlamak için eşzamanlı-bağımlı bir tasarımın mı, eşzamanlı-bağımsız bir tasarımın mı, sıralı-bağımlı bir tasarımın mı yoksa sıralı-bağımsız bir tasarımın mı gerekli olduğunu belirlemek araştırmacıya kalmıştır.

Entegrasyon noktası: Her gerçek karma yöntem çalışmasında, Morse ve Niehaus (2009) ve Guest (2013) tarafından arayüz noktası olarak adlandırılan, nitel ve nicel bileşenlerin bir araya getirildiği en az bir entegrasyon noktası vardır. Bir veya daha fazla entegrasyon noktasına sahip olmak, çoklu bileşenlere dayalı bir tasarımın ayırt edici özelliğidir. Bu noktada bileşenler “karıştırılır” ve dolayısıyla “karma yöntem tasarımları” etiketi kullanılır. Ancak “karıştırma” terimi yanıltıcıdır çünkü bileşenler basitçe karıştırılamayıp çok dikkatli bir şekilde entegre edilir. Entegrasyon noktasının nerede olacağının ve sonuçların nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi, karma yöntem araştırmasının tasarımında en önemli olmasa da önemli bir karardır (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 115). Bileşenleri entegre etmenin bazı başlıca yolları aşağıdaki gibidir:

  • İki veri setinin birleştirilmesi,
  • Bir veri setinin analizinden ikinci bir veri setinin toplanmasının bağlanması,
  • Bir veri biçiminin daha büyük bir tasarım veya prosedür içine yerleştirilmesi ve
  • Veri setlerini birbirine bağlamak için bir çerçeve (teorik veya program) kullanmak (Creswell & Clark, 2011, s. 76).

Creswell (2009), yaygın olarak kullanılan altı ana karma yöntem tasarımını aşağıdaki gibi açıklamaktadır:


“Karma yöntem araştırması, bir araştırmacının veya araştırmacı ekibinin nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının unsurlarını (örneğin nitel ve nicel bakış açılarının kullanımı, veri toplama, analiz, çıkarım teknikleri) geniş ve derinlemesine bir anlayış ve doğrulama amacıyla birleştirdiği araştırma türüdür” (Johnson vd. 2007, s. 123).

Karma yöntem araştırması sosyal bilimlerde popülerlik kazanmaktadır çünkü ne nitel ne de nicel yaklaşımların tek başlarına tam olarak ele alamadığı karmaşık sosyal sorunları ele almak için hem nicel hem de nitel araştırmanın güçlü yönlerini bir araya getirirken bunların birlikte kullanımı, araştırma sorunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır (Creswell, 2009, s. 188). Dolayısıyla karma yöntem tasarımı, en az bir nitel ve bir nicel araştırma bileşeninin bir arada kullanılmasıyla karakterize edilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Morse (1991), nitel ve nicel araştırmalar için bileşenlerin sırasıyla qual (nitel) ve quan (nicel) (veya önceliği vurgulamak için QUAL ve QUAN) olarak işaretlendiği, yaygın olarak kullanılan bir karma yöntem gösterim sistemi oluşturmuştur. Artı (+) işareti bileşenlerin eş zamanlı uygulanmasını, ok (→) ise bileşenlerin sıralı uygulanmasını ifade eder. Her iki araştırma geleneğinin eşitliğini sağlamak için her kısaltma eşit sayıda, yani dört harf içermektedir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Karma yöntem tasarımı sürecinde göz önünde bulundurulması gereken bazı temel özellikler şunlardır: karıştırma amacı, teorik dürtü, zamanlama, entegrasyon noktası, tipolojik kullanım ve karmaşıklık derecesi (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 109).

Amaç: Karma yöntem tasarımının genel amacı, bir çalışmanın sonuçlarını genişletmek ve güçlendirmek, böylece mevcut literatüre bir katkı sağlamaktır. Bir karma yöntem araştırması, araştırma sorularını yanıtlamak için yeterli kalitede olmalı ve her bir araştırma çalışmasında nicel, nitel ve karma yöntem geçerliliklerinin ilgili kombinasyonunu karşılayarak “çoklu doğrulama meşrulaştırması” (Johnson & Christensen, 2017) sağlamalıdır. Green, Caracelli ve Graham (1989), karma yöntem tasarımlarının analizine dayanarak, halen popüler olan ve aşağıdakileri içeren bir amaç sınıflandırması önermiştir:

  • üçgenleme - yakınsama, doğrulama ve farklı yöntemlerin sonuçlarının örtüşmesi arayışı;
  • tamamlayıcılık - bir yöntemden elde edilen sonuçların diğer yöntemden elde edilen sonuçlarla detaylandırılması, geliştirilmesi, örneklendirilmesi, açıklığa kavuşturulması;
  • geliştirme - bir yöntemin sonuçlarını örnekleme, uygulama, ölçüm kararları ile ilgili olarak diğer yöntemin geliştirilmesine veya bilgilendirilmesine yardımcı olmak için kullanma arayışı;
  • başlatma - paradoks ve çelişkileri, çerçevelerin yeni perspektiflerini, bir yöntemden elde edilen soru ve sonuçların diğer yöntemden elde edilen soru ve sonuçlarla yeniden şekillendirilmesini keşfetmeye çalışmak;
  • genişletme - farklı araştırma bileşenleri için farklı yöntemler kullanarak araştırmanın genişliğini ve kapsamını genişletme arayışı (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 110).

Bir araştırmacının bir çalışmaya en az bir araştırma sorusuyla başlaması ve ardından karma yöntemin amaçlarının neler olduğunu dikkatlice değerlendirmesi önemlidir. Tek bir araştırma sorusunun farklı yönlerini incelemek için karma yöntemler kullanılabilir veya ayrı ancak birbiriyle ilişkili nitel ve nicel araştırma soruları kullanılabilir. Bununla birlikte, yöntemlerin, metodolojilerin ve/veya paradigmaların karıştırılması, araştırma sorularının yanıtlanmasına yardımcı olacak ve daha basit bir çalışma tasarımına göre iyileştirmeler sağlayacaktır. Karma yöntemli bir çalışmada daha kapsamlı ve daha zengin bilgiler elde edilecektir.

Teorik itici güç: Johnson ve diğerleri (2007) tarafından formüle edildiği üzere karma yöntem araştırmaları üç farklı itici güce sahip olabilir:

  • Nitel ağırlıklı (ya da nitel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecinin nitel bir bakış açısına dayandığı ve aynı zamanda nicel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Nicel ağırlıklı (veya nicel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecine ilişkin nicel bir bakış açısına dayanırken aynı zamanda nitel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Eşit statü (nitel-nicel) yani süreklilik merkezli karma yöntem araştırması, kendini karma yöntem araştırmacısı olarak tanımlayan kişi için uygundur. Bu araştırmacı, karma yöntem araştırmasının mantığını ve felsefesini başlangıç noktası olarak alır. Bu araştırmacılar, nitel ve nicel verilerin ve yaklaşımların araştırma sorularının hepsine olmasa da çoğuna bir kavrayış katacağına inanır. Eşit statü araştırması, bir araştırma ekibi sürekli etkileşim halinde olan ve tek bir üst hedefe yönelik bir çalışma yürüten nitel, nicel ve karma yöntem araştırmacılarından oluştuğunda en kolay şekilde gerçekleştirilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 113).

Zamanlama: iki yönü vardır; eşzamanlılık ve bağımlılık (Guest, 2013). Eşzamanlılık, eşzamanlı ve sıralı tasarımlar arasındaki ayrımın temelini oluşturur. Sıralı bir tasarımda, nicel bileşen nitel bileşenden önce gelir veya tam tersi olur. Eşzamanlı bir tasarımda ise her iki bileşen de (neredeyse) eşzamanlı olarak yürütülür. Morse'un (1991) gösteriminde, eşzamanlılık bileşenler arasında '+' ile gösterilirken (örneğin QUAL + quan), sıralılık '→' ile gösterilir (QUAL → quan). Bir araştırmanın mülakat verilerini ve anket verilerini aynı anda toplamak mümkündür ve bu durumda araştırma faaliyetleri eşzamanlı olacaktır. Anket verileri toplandıktan sonra mülakat yapmak da mümkündür (ya da tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri sırayla gerçekleştirilir. Zamanlamanın ikinci yönü bağımlılıktır. İkinci bileşenin uygulanması birinci bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlıysa iki araştırma bileşeni bağımlıdır. İki araştırma bileşeninin uygulanması diğer bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlı değilse bu bileşenler bağımsızdır. Bir araştırmacı genellikle veri analizlerini bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştirmemeyi seçebilir. Örneğin, mülakat verilerini ve anket verilerini bağımsız olarak analiz edebilir ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımsız olur. Mülakat sorularının anket verisi analizinin sonuçlarına bağlı olması da mümkündür (veya tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımlı olarak gerçekleştirilir. Belirli bir durumda belirli bir araştırma sorusunu veya araştırma soruları kümesini yanıtlamak için eşzamanlı-bağımlı bir tasarımın mı, eşzamanlı-bağımsız bir tasarımın mı, sıralı-bağımlı bir tasarımın mı yoksa sıralı-bağımsız bir tasarımın mı gerekli olduğunu belirlemek araştırmacıya kalmıştır.

Entegrasyon noktası: Her gerçek karma yöntem çalışmasında, Morse ve Niehaus (2009) ve Guest (2013) tarafından arayüz noktası olarak adlandırılan, nitel ve nicel bileşenlerin bir araya getirildiği en az bir entegrasyon noktası vardır. Bir veya daha fazla entegrasyon noktasına sahip olmak, çoklu bileşenlere dayalı bir tasarımın ayırt edici özelliğidir. Bu noktada bileşenler “karıştırılır” ve dolayısıyla “karma yöntem tasarımları” etiketi kullanılır. Ancak “karıştırma” terimi yanıltıcıdır çünkü bileşenler basitçe karıştırılamayıp çok dikkatli bir şekilde entegre edilir. Entegrasyon noktasının nerede olacağının ve sonuçların nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi, karma yöntem araştırmasının tasarımında en önemli olmasa da önemli bir karardır (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 115). Bileşenleri entegre etmenin bazı başlıca yolları aşağıdaki gibidir:

  • İki veri setinin birleştirilmesi,
  • Bir veri setinin analizinden ikinci bir veri setinin toplanmasının bağlanması,
  • Bir veri biçiminin daha büyük bir tasarım veya prosedür içine yerleştirilmesi ve
  • Veri setlerini birbirine bağlamak için bir çerçeve (teorik veya program) kullanmak (Creswell & Clark, 2011, s. 76).

Creswell (2009), yaygın olarak kullanılan altı ana karma yöntem tasarımını aşağıdaki gibi açıklamaktadır:


“Karma yöntem araştırması, bir araştırmacının veya araştırmacı ekibinin nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının unsurlarını (örneğin nitel ve nicel bakış açılarının kullanımı, veri toplama, analiz, çıkarım teknikleri) geniş ve derinlemesine bir anlayış ve doğrulama amacıyla birleştirdiği araştırma türüdür” (Johnson vd. 2007, s. 123).

Karma yöntem araştırması sosyal bilimlerde popülerlik kazanmaktadır çünkü ne nitel ne de nicel yaklaşımların tek başlarına tam olarak ele alamadığı karmaşık sosyal sorunları ele almak için hem nicel hem de nitel araştırmanın güçlü yönlerini bir araya getirirken bunların birlikte kullanımı, araştırma sorunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır (Creswell, 2009, s. 188). Dolayısıyla karma yöntem tasarımı, en az bir nitel ve bir nicel araştırma bileşeninin bir arada kullanılmasıyla karakterize edilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Morse (1991), nitel ve nicel araştırmalar için bileşenlerin sırasıyla qual (nitel) ve quan (nicel) (veya önceliği vurgulamak için QUAL ve QUAN) olarak işaretlendiği, yaygın olarak kullanılan bir karma yöntem gösterim sistemi oluşturmuştur. Artı (+) işareti bileşenlerin eş zamanlı uygulanmasını, ok (→) ise bileşenlerin sıralı uygulanmasını ifade eder. Her iki araştırma geleneğinin eşitliğini sağlamak için her kısaltma eşit sayıda, yani dört harf içermektedir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Karma yöntem tasarımı sürecinde göz önünde bulundurulması gereken bazı temel özellikler şunlardır: karıştırma amacı, teorik dürtü, zamanlama, entegrasyon noktası, tipolojik kullanım ve karmaşıklık derecesi (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 109).

Amaç: Karma yöntem tasarımının genel amacı, bir çalışmanın sonuçlarını genişletmek ve güçlendirmek, böylece mevcut literatüre bir katkı sağlamaktır. Bir karma yöntem araştırması, araştırma sorularını yanıtlamak için yeterli kalitede olmalı ve her bir araştırma çalışmasında nicel, nitel ve karma yöntem geçerliliklerinin ilgili kombinasyonunu karşılayarak “çoklu doğrulama meşrulaştırması” (Johnson & Christensen, 2017) sağlamalıdır. Green, Caracelli ve Graham (1989), karma yöntem tasarımlarının analizine dayanarak, halen popüler olan ve aşağıdakileri içeren bir amaç sınıflandırması önermiştir:

  • üçgenleme - yakınsama, doğrulama ve farklı yöntemlerin sonuçlarının örtüşmesi arayışı;
  • tamamlayıcılık - bir yöntemden elde edilen sonuçların diğer yöntemden elde edilen sonuçlarla detaylandırılması, geliştirilmesi, örneklendirilmesi, açıklığa kavuşturulması;
  • geliştirme - bir yöntemin sonuçlarını örnekleme, uygulama, ölçüm kararları ile ilgili olarak diğer yöntemin geliştirilmesine veya bilgilendirilmesine yardımcı olmak için kullanma arayışı;
  • başlatma - paradoks ve çelişkileri, çerçevelerin yeni perspektiflerini, bir yöntemden elde edilen soru ve sonuçların diğer yöntemden elde edilen soru ve sonuçlarla yeniden şekillendirilmesini keşfetmeye çalışmak;
  • genişletme - farklı araştırma bileşenleri için farklı yöntemler kullanarak araştırmanın genişliğini ve kapsamını genişletme arayışı (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 110).

Bir araştırmacının bir çalışmaya en az bir araştırma sorusuyla başlaması ve ardından karma yöntemin amaçlarının neler olduğunu dikkatlice değerlendirmesi önemlidir. Tek bir araştırma sorusunun farklı yönlerini incelemek için karma yöntemler kullanılabilir veya ayrı ancak birbiriyle ilişkili nitel ve nicel araştırma soruları kullanılabilir. Bununla birlikte, yöntemlerin, metodolojilerin ve/veya paradigmaların karıştırılması, araştırma sorularının yanıtlanmasına yardımcı olacak ve daha basit bir çalışma tasarımına göre iyileştirmeler sağlayacaktır. Karma yöntemli bir çalışmada daha kapsamlı ve daha zengin bilgiler elde edilecektir.

Teorik itici güç: Johnson ve diğerleri (2007) tarafından formüle edildiği üzere karma yöntem araştırmaları üç farklı itici güce sahip olabilir:

  • Nitel ağırlıklı (ya da nitel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecinin nitel bir bakış açısına dayandığı ve aynı zamanda nicel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Nicel ağırlıklı (veya nicel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecine ilişkin nicel bir bakış açısına dayanırken aynı zamanda nitel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Eşit statü (nitel-nicel) yani süreklilik merkezli karma yöntem araştırması, kendini karma yöntem araştırmacısı olarak tanımlayan kişi için uygundur. Bu araştırmacı, karma yöntem araştırmasının mantığını ve felsefesini başlangıç noktası olarak alır. Bu araştırmacılar, nitel ve nicel verilerin ve yaklaşımların araştırma sorularının hepsine olmasa da çoğuna bir kavrayış katacağına inanır. Eşit statü araştırması, bir araştırma ekibi sürekli etkileşim halinde olan ve tek bir üst hedefe yönelik bir çalışma yürüten nitel, nicel ve karma yöntem araştırmacılarından oluştuğunda en kolay şekilde gerçekleştirilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 113).

Zamanlama: iki yönü vardır; eşzamanlılık ve bağımlılık (Guest, 2013). Eşzamanlılık, eşzamanlı ve sıralı tasarımlar arasındaki ayrımın temelini oluşturur. Sıralı bir tasarımda, nicel bileşen nitel bileşenden önce gelir veya tam tersi olur. Eşzamanlı bir tasarımda ise her iki bileşen de (neredeyse) eşzamanlı olarak yürütülür. Morse'un (1991) gösteriminde, eşzamanlılık bileşenler arasında '+' ile gösterilirken (örneğin QUAL + quan), sıralılık '→' ile gösterilir (QUAL → quan). Bir araştırmanın mülakat verilerini ve anket verilerini aynı anda toplamak mümkündür ve bu durumda araştırma faaliyetleri eşzamanlı olacaktır. Anket verileri toplandıktan sonra mülakat yapmak da mümkündür (ya da tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri sırayla gerçekleştirilir. Zamanlamanın ikinci yönü bağımlılıktır. İkinci bileşenin uygulanması birinci bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlıysa iki araştırma bileşeni bağımlıdır. İki araştırma bileşeninin uygulanması diğer bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlı değilse bu bileşenler bağımsızdır. Bir araştırmacı genellikle veri analizlerini bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştirmemeyi seçebilir. Örneğin, mülakat verilerini ve anket verilerini bağımsız olarak analiz edebilir ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımsız olur. Mülakat sorularının anket verisi analizinin sonuçlarına bağlı olması da mümkündür (veya tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımlı olarak gerçekleştirilir. Belirli bir durumda belirli bir araştırma sorusunu veya araştırma soruları kümesini yanıtlamak için eşzamanlı-bağımlı bir tasarımın mı, eşzamanlı-bağımsız bir tasarımın mı, sıralı-bağımlı bir tasarımın mı yoksa sıralı-bağımsız bir tasarımın mı gerekli olduğunu belirlemek araştırmacıya kalmıştır.

Entegrasyon noktası: Her gerçek karma yöntem çalışmasında, Morse ve Niehaus (2009) ve Guest (2013) tarafından arayüz noktası olarak adlandırılan, nitel ve nicel bileşenlerin bir araya getirildiği en az bir entegrasyon noktası vardır. Bir veya daha fazla entegrasyon noktasına sahip olmak, çoklu bileşenlere dayalı bir tasarımın ayırt edici özelliğidir. Bu noktada bileşenler “karıştırılır” ve dolayısıyla “karma yöntem tasarımları” etiketi kullanılır. Ancak “karıştırma” terimi yanıltıcıdır çünkü bileşenler basitçe karıştırılamayıp çok dikkatli bir şekilde entegre edilir. Entegrasyon noktasının nerede olacağının ve sonuçların nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi, karma yöntem araştırmasının tasarımında en önemli olmasa da önemli bir karardır (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 115). Bileşenleri entegre etmenin bazı başlıca yolları aşağıdaki gibidir:

  • İki veri setinin birleştirilmesi,
  • Bir veri setinin analizinden ikinci bir veri setinin toplanmasının bağlanması,
  • Bir veri biçiminin daha büyük bir tasarım veya prosedür içine yerleştirilmesi ve
  • Veri setlerini birbirine bağlamak için bir çerçeve (teorik veya program) kullanmak (Creswell & Clark, 2011, s. 76).

Creswell (2009), yaygın olarak kullanılan altı ana karma yöntem tasarımını aşağıdaki gibi açıklamaktadır:


“Karma yöntem araştırması, bir araştırmacının veya araştırmacı ekibinin nitel ve nicel araştırma yaklaşımlarının unsurlarını (örneğin nitel ve nicel bakış açılarının kullanımı, veri toplama, analiz, çıkarım teknikleri) geniş ve derinlemesine bir anlayış ve doğrulama amacıyla birleştirdiği araştırma türüdür” (Johnson vd. 2007, s. 123).

Karma yöntem araştırması sosyal bilimlerde popülerlik kazanmaktadır çünkü ne nitel ne de nicel yaklaşımların tek başlarına tam olarak ele alamadığı karmaşık sosyal sorunları ele almak için hem nicel hem de nitel araştırmanın güçlü yönlerini bir araya getirirken bunların birlikte kullanımı, araştırma sorunlarının daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır (Creswell, 2009, s. 188). Dolayısıyla karma yöntem tasarımı, en az bir nitel ve bir nicel araştırma bileşeninin bir arada kullanılmasıyla karakterize edilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Morse (1991), nitel ve nicel araştırmalar için bileşenlerin sırasıyla qual (nitel) ve quan (nicel) (veya önceliği vurgulamak için QUAL ve QUAN) olarak işaretlendiği, yaygın olarak kullanılan bir karma yöntem gösterim sistemi oluşturmuştur. Artı (+) işareti bileşenlerin eş zamanlı uygulanmasını, ok (→) ise bileşenlerin sıralı uygulanmasını ifade eder. Her iki araştırma geleneğinin eşitliğini sağlamak için her kısaltma eşit sayıda, yani dört harf içermektedir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 108).

Karma yöntem tasarımı sürecinde göz önünde bulundurulması gereken bazı temel özellikler şunlardır: karıştırma amacı, teorik dürtü, zamanlama, entegrasyon noktası, tipolojik kullanım ve karmaşıklık derecesi (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 109).

Amaç: Karma yöntem tasarımının genel amacı, bir çalışmanın sonuçlarını genişletmek ve güçlendirmek, böylece mevcut literatüre bir katkı sağlamaktır. Bir karma yöntem araştırması, araştırma sorularını yanıtlamak için yeterli kalitede olmalı ve her bir araştırma çalışmasında nicel, nitel ve karma yöntem geçerliliklerinin ilgili kombinasyonunu karşılayarak “çoklu doğrulama meşrulaştırması” (Johnson & Christensen, 2017) sağlamalıdır. Green, Caracelli ve Graham (1989), karma yöntem tasarımlarının analizine dayanarak, halen popüler olan ve aşağıdakileri içeren bir amaç sınıflandırması önermiştir:

  • üçgenleme - yakınsama, doğrulama ve farklı yöntemlerin sonuçlarının örtüşmesi arayışı;
  • tamamlayıcılık - bir yöntemden elde edilen sonuçların diğer yöntemden elde edilen sonuçlarla detaylandırılması, geliştirilmesi, örneklendirilmesi, açıklığa kavuşturulması;
  • geliştirme - bir yöntemin sonuçlarını örnekleme, uygulama, ölçüm kararları ile ilgili olarak diğer yöntemin geliştirilmesine veya bilgilendirilmesine yardımcı olmak için kullanma arayışı;
  • başlatma - paradoks ve çelişkileri, çerçevelerin yeni perspektiflerini, bir yöntemden elde edilen soru ve sonuçların diğer yöntemden elde edilen soru ve sonuçlarla yeniden şekillendirilmesini keşfetmeye çalışmak;
  • genişletme - farklı araştırma bileşenleri için farklı yöntemler kullanarak araştırmanın genişliğini ve kapsamını genişletme arayışı (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 110).

Bir araştırmacının bir çalışmaya en az bir araştırma sorusuyla başlaması ve ardından karma yöntemin amaçlarının neler olduğunu dikkatlice değerlendirmesi önemlidir. Tek bir araştırma sorusunun farklı yönlerini incelemek için karma yöntemler kullanılabilir veya ayrı ancak birbiriyle ilişkili nitel ve nicel araştırma soruları kullanılabilir. Bununla birlikte, yöntemlerin, metodolojilerin ve/veya paradigmaların karıştırılması, araştırma sorularının yanıtlanmasına yardımcı olacak ve daha basit bir çalışma tasarımına göre iyileştirmeler sağlayacaktır. Karma yöntemli bir çalışmada daha kapsamlı ve daha zengin bilgiler elde edilecektir.

Teorik itici güç: Johnson ve diğerleri (2007) tarafından formüle edildiği üzere karma yöntem araştırmaları üç farklı itici güce sahip olabilir:

  • Nitel ağırlıklı (ya da nitel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecinin nitel bir bakış açısına dayandığı ve aynı zamanda nicel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Nicel ağırlıklı (veya nicel güdümlü) karma yöntem araştırması, araştırma sürecine ilişkin nicel bir bakış açısına dayanırken aynı zamanda nitel veri ve yaklaşımların eklenmesinin araştırma projesine fayda sağlayabileceğinin kabul edildiği karma araştırma türüdür.
  • Eşit statü (nitel-nicel) yani süreklilik merkezli karma yöntem araştırması, kendini karma yöntem araştırmacısı olarak tanımlayan kişi için uygundur. Bu araştırmacı, karma yöntem araştırmasının mantığını ve felsefesini başlangıç noktası olarak alır. Bu araştırmacılar, nitel ve nicel verilerin ve yaklaşımların araştırma sorularının hepsine olmasa da çoğuna bir kavrayış katacağına inanır. Eşit statü araştırması, bir araştırma ekibi sürekli etkileşim halinde olan ve tek bir üst hedefe yönelik bir çalışma yürüten nitel, nicel ve karma yöntem araştırmacılarından oluştuğunda en kolay şekilde gerçekleştirilir (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 113).

Zamanlama: iki yönü vardır; eşzamanlılık ve bağımlılık (Guest, 2013). Eşzamanlılık, eşzamanlı ve sıralı tasarımlar arasındaki ayrımın temelini oluşturur. Sıralı bir tasarımda, nicel bileşen nitel bileşenden önce gelir veya tam tersi olur. Eşzamanlı bir tasarımda ise her iki bileşen de (neredeyse) eşzamanlı olarak yürütülür. Morse'un (1991) gösteriminde, eşzamanlılık bileşenler arasında '+' ile gösterilirken (örneğin QUAL + quan), sıralılık '→' ile gösterilir (QUAL → quan). Bir araştırmanın mülakat verilerini ve anket verilerini aynı anda toplamak mümkündür ve bu durumda araştırma faaliyetleri eşzamanlı olacaktır. Anket verileri toplandıktan sonra mülakat yapmak da mümkündür (ya da tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri sırayla gerçekleştirilir. Zamanlamanın ikinci yönü bağımlılıktır. İkinci bileşenin uygulanması birinci bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlıysa iki araştırma bileşeni bağımlıdır. İki araştırma bileşeninin uygulanması diğer bileşendeki veri analizinin sonuçlarına bağlı değilse bu bileşenler bağımsızdır. Bir araştırmacı genellikle veri analizlerini bağımsız olarak gerçekleştirip gerçekleştirmemeyi seçebilir. Örneğin, mülakat verilerini ve anket verilerini bağımsız olarak analiz edebilir ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımsız olur. Mülakat sorularının anket verisi analizinin sonuçlarına bağlı olması da mümkündür (veya tam tersi) ve bu durumda araştırma faaliyetleri bağımlı olarak gerçekleştirilir. Belirli bir durumda belirli bir araştırma sorusunu veya araştırma soruları kümesini yanıtlamak için eşzamanlı-bağımlı bir tasarımın mı, eşzamanlı-bağımsız bir tasarımın mı, sıralı-bağımlı bir tasarımın mı yoksa sıralı-bağımsız bir tasarımın mı gerekli olduğunu belirlemek araştırmacıya kalmıştır.

Entegrasyon noktası: Her gerçek karma yöntem çalışmasında, Morse ve Niehaus (2009) ve Guest (2013) tarafından arayüz noktası olarak adlandırılan, nitel ve nicel bileşenlerin bir araya getirildiği en az bir entegrasyon noktası vardır. Bir veya daha fazla entegrasyon noktasına sahip olmak, çoklu bileşenlere dayalı bir tasarımın ayırt edici özelliğidir. Bu noktada bileşenler “karıştırılır” ve dolayısıyla “karma yöntem tasarımları” etiketi kullanılır. Ancak “karıştırma” terimi yanıltıcıdır çünkü bileşenler basitçe karıştırılamayıp çok dikkatli bir şekilde entegre edilir. Entegrasyon noktasının nerede olacağının ve sonuçların nasıl entegre edileceğinin belirlenmesi, karma yöntem araştırmasının tasarımında en önemli olmasa da önemli bir karardır (Schoonenboom & Johnson, 2017, s. 115). Bileşenleri entegre etmenin bazı başlıca yolları aşağıdaki gibidir:

  • İki veri setinin birleştirilmesi,
  • Bir veri setinin analizinden ikinci bir veri setinin toplanmasının bağlanması,
  • Bir veri biçiminin daha büyük bir tasarım veya prosedür içine yerleştirilmesi ve
  • Veri setlerini birbirine bağlamak için bir çerçeve (teorik veya program) kullanmak (Creswell & Clark, 2011, s. 76).

Creswell (2009), yaygın olarak kullanılan altı ana karma yöntem tasarımını aşağıdaki gibi açıklamaktadır: